"Cartoons maken werd een communicatieve performance. Een solitair medium dat zich gewoonlijk slechts verliet op Mazen’s geest en papier, leidde plotseling tot feedback van mensen buiten Libanon."
Mazen Kerbaj, cartoonist en experimenteel musicus, april 2008

De geluiden van Libanon’s conflict vervat in cartoons

De verpersoonlijking van oorlog

Tussen 12 juli en 14 augustus 2006, temidden van een kakofonie van bomexplosies, sirenes en mortiervuur dat door Beiroet klonk, zat cartoonist en experimenteel musicus Mazen Kerbaj als een bezetene te werken aan meer dan 200 cartoons en 9 uur muziekopnames. Voor de jonge Libanese kunstenaar waren zijn hartstochtelijke en levendige tekeningen en zijn ongebruikelijke 'geluidstypologie' niet alleen een manier om ervaringen vast te leggen, maar ook om zichzelf emotioneel los te maken van de gevolgen van weer een nieuwe oorlog.

image

'The World Is Sleeping'

Mazen was nog een kind toen hij de eerste oorlog van zijn leven meemaakte, de 15-jarige Libanese burgeroorlog. Hij begon op zijn vijfde al cartoons te tekenen, een kunst die hij had afgekeken van zijn oudere broer. Als jongste zoon van de bekende acteur Antoine Kerbaj en de kunstenares Laure Ghoyareb, leek hij voorbestemd voor artistieke expressie. Vandaag de dag gebruikt hij zowel cartoons als muziek om dezelfde emoties uit te drukken, hoewel hij benadrukt dat het persoonlijke proces en het onmiddellijke effect bij beide kunstvormen nogal uiteenlopend zijn.

cartoons

'Music Always' (links), 'Different Wars'

Tijdens het conflict tussen Libanon en Israël in 2006 begon Mazen met zijn website kerblog, om zijn tekeningen die geïnspireerd waren door de toenemende chaos rondom hem en de groeiende angst in hem met anderen te delen. Voor het eerst leidden zijn cartoons, een solitair medium dat zich gewoonlijk slechts verliet op Mazens geest en papier, plotseling tot feedback van anderen. Vrienden en familie buiten Libanon konden zich een idee vormen van de gebeurtenissen zodra Mazen zijn werk online zette. Cartoons maken werd een communicatieve performance. Tijdens de 34-daagse oorlog had Mazen een nauwe band opgebouwd met zijn tekeningen. Nu kon iedereen buiten Libanon een veel persoonlijker en intiemer beeld krijgen van de oorlog dan dat wat werd voorgeschoteld door de kranten en andere massamedia.

Tekenen op emotie

Mazen is een veelzijdig kunstenaar die niet alleen cartoons en muziek maakt maar ook schildert, voorstellingen geeft en installatiekunst maakt. Hij legt uit dat zijn kunst, en met name zijn cartoons, niet apolitiek is maar eerder antioorlog. En terwijl kunst- en muziekcritici ertoe neigen zijn experimentele geluiden, zijn improviserende stijl en zijn niet-traditionele methoden op te blazen tot een groot politiek of maatschappelijk statement, blijft Mazen benadrukken dat zijn werk er enkel toe dient om niet gek te worden, om tegenwicht te bieden aan de oorlogsverschrikkingen en zijn woede te koelen. Hij produceert niet bewust oorlogsgeluiden in zijn mechanische muziek en stopt niet opzettelijk politieke statements in zijn scherpe kunstwerken. Desalniettemin nodigen zijn artistieke methoden het publiek uit om zich te verdiepen in de bredere politieke en maatschappelijke context waarin de creaties van Mazen ontstaan.

Naoorlogse blues

Na de oorlog gaf Mazen eerlijk toe dat hij, net als veel andere kunstenaars, door een periode van 'naoorlogse blues' heen moest. Het was een reactie op de intense emoties en verhoogde creativiteit tijdens de oorlog. Alle energie en artistieke bloei die hoort bij periodes van onrust en instabiliteit kwam plotseling tot stilstand. Hoewel oorlog verre van ideaal is, kunnen er positieve bijeffecten optreden. Zowel tijdens als na dergelijke periodes kunnen de gemeenschapsbanden sterker worden, individuele behoeften opnieuw geformuleerd worden en maatschappelijk evenwicht worden hersteld. En na het conflict zal werk als dat van Mazen, met inbegrip van zijn weblog en verschillende muzikale evenementen, niet alleen een artistiek bijproduct zijn, maar ook een blijvende herinnering aan hoe mensen persoonlijk worden getroffen door een oorlog.

Amanda Fortier

lebanon_klein.jpg

Links

Meer over Cultuur en conflict